وزارت در دوره ایلخانان مغول

دور? حکومت ایلخانان که حدود یک قرن به طول انجامید باعث تغییرات اجتماعی، اقتصادی در ایران شد. هرج و مرج ناشی از سقوط خوارزمشاهیان و حضور اسماعیلیان در ایران و دسته­بندی­های مذهبی در کنار حمل? مغول که روحانیون در این حوادث بی تأثیر نبودند باعث سرخوردگی مردم شده، گرایش به تصوف فزونی گرفت به حدی که املاک و موقوفات و صدقات زیادی به شیوخ صوفیه اهدا می شد. اینان تا جایی نفوذ کردند که خان هم آن ها را احترام کرد و کم کم در سیاست هم دخالت می کردند. در این دوره ما شاهد رشد و حضور دانشمندان برجسته ای مانند خواجه نصیرالدین طوسی، شیخ جمال الدین مطهر حلی و مورخینی مثل عطا ملک جوینی، رشیدالدین فضل الله همدانی، داوود بناکتی، حمدالله مستوفی و ... هستیم که آثار تاریخی و ادبی با ارزشی به زبان فارسی پدید.. در این دوره، منصب وزارت پس از سلطان بالاترین مقام حکومتی بود و صاحب آن به تناسب موقع خود نزد ایلخان و نفوذش در درگاه و شبکه قدرتی که در دیوان و در ولایات می ساخت، قدرت و اختیار بسیار داشت. وزیران ثروت بسیار می اندوختند و قدرت فراوانی داشتند. در این میان بیشتر وزیران نه تنها افرادی دیندار و مومن، بلکه بیشتر آنان جزء عالمان و دانشمندان مسلمان بودند و دارای اندیشه های سیاسی منحصر به فرد بودند که این اندیشه ها را در قالب کتابهای خود ارائه می دادند که نه تنها به حاکمان و سلاطین کمک می کرد بلکه راهگشای نسلهای بعدی نیز بود. اما آنچه در هر دوره ایی و بخصوص در دوره مغولان و ایلخانان مهم است، این است که این مقام و قدرت و پایگاه وزراء توسط رقیبان به مخاطره می افتد و بسیاری از این وزراء در این کشاکش میان حریفان می باختند و آماج تیر کینه و نیرنگ مخالفان قرار می گرفتند و در این میان بسیاری از وزراء جان خود و حتی خاندان خود را از دست می دادند.